چوگان با قدمتی بیش از 2 هزار و 500 سال از کهن ترین ورزش های ایرانیان محسوب می شود که به دلیل اینکه اغلب توسط پادشاهان و بزرگان اجرای می شده است، به آن بازی شاهان نیز لقب داده اند.
چوگان یک بازی استراتژیک است که آمادگی سوار و اسب را با هم نیاز دارد و در زمینی با طول و عرض 274 و 145 متر و در 6 دوره زمانی (چوکه) هفت دقیقه با قوانین خاص خود برگزار می شود.
بازی چوگان در ادوار اولیه برگزاری بازی های المپیک از سال 1986 تا 1936 میلادی جزو ورزش های المپیکی محسوب می شد و در حال حاضر ورزشی جهانی است و در حدود 80 کشور جهان انجام می شود.
هر چند ایرانیان خود پدید آورنده بازی چوگان بودند و تا دوران صفویه نیز این بازی در ایران رواج داشت، اما در سده های اخیر چوگان رو به فراموشی سپرده شد تا اینکه با احیای این میراث کهن طی دهه های اخیر بازی چوگان در بخش میراث فرهنگی ناملموس یونسکو در آذرماه سال 96 با رای اکثریت آرا در فهرست آثار جهانی به ثبت رسید.
آنطور که روابط عمومی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان اعلام کرده است سعید شاهرخی سرپرست اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کرمان روز سه شنبه در نشست با رییس فدراسیون چوگان کشور، مدیرکل ورزش و جوانان استان کرمان، رییس نمایندگی دفتر امور خارجه در کرمان و تعدادی از مسئولان شهرستان بم اظهار داشت: شواهدی از این بازی در نقوش گچ‌بری دوره صفویه در مجموعه کاروانسرای گنجعلیخان کرمان قابل رویت است که نشان می‌دهد استان کرمان هم در این زمینه دارای سابقه تاریخی ارزشمندی است.
وی با اشاره به آیین گرامیداشت ثبت جهانی بازی چوگان در شهرستان بم افزود: این مراسم به منظور حفظ و احیای آیین‌های کهن مردمان این سرزمین برگزار می‌شود که همراه با برنامه‌های جانبی همچون نمایشگاه عکس، رونمایی از آثار هنری و هنرهای سنتی با موضوع چوگان، شاهنامه‌خوانی، اجرای موسیقی آیینی و غیره خواهد بود.
سرپرست اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمان ادامه داد: به زودی در خصوص تاریخ برگزاری این مراسم در دفتر ثبت آثار وزارت میراث فرهنگی تصمیم‌گیری خواهد شد.
شاهرخی بیان کرد: این مراسم در تقویم رویدادهای استان کرمان ثبت و هر ساله همزمان با ثبت جهانی بازی چوگان این رویداد برگزار می‌شود تا بتوانیم علاقمندان به این بازی کهن را به سوی استان کرمان جذب کنیم.
کرمان یکی از خاستگاه‌های بازی چوگان در ایران است
رییس فدراسیون چوگان نیز گفت: مستنداتی وجود دارد که بازی چوگان در دوره صفویه در میدان گنجعلیخان کرمان هم انجام می‌شده و دارای سابقه تاریخی زیادی است و کرمان به عنوان یکی از خاستگاه‌های بازی چوگان در ایران دارای جایگاه تاریخی و قابل اعتنایی است.
سرهنگ اصغر ناظری با اشاره به هزینه‌های چند میلیون دلاری کشور آذربایجان در سال 1392 برای ثبت بازی چوگان از سوی این کشور اظهار داشت: متاسفانه این بازی در همان سال به نام این کشور ثبت جهانی شد که نگرانی عده زیادی از مردم و مسئولان ایرانی را به دنبال داشت.
وی ادامه داد: بعد از این اتفاق کارگروهی توسط وزارت میراث‌فرهنگی، ورزش و ارشاد و همچنین فدراسیون چوگان تشکیل شد که با سعی و تلاش مجدانه‌ای که در آن سال انجام گرفت، خوشبختانه در سال 1396 این بازی با عنوان «چوگان، بازی سوار بر اسب همراه با موسیقی و روایتگری» به نام ایران ثبت جهانی شد و دست اندرکاران تنها یک بازی را ثبت نکردند بلکه یک فرهنگ را به ثبت جهانی رساندند.
وی بیان کرد: با توجه به اینکه این بازی ثبت جهانی شده است بنابراین باید هر چهار سال یکبار گزارشی از این بازی به یونسکو ارسال شود که در تلاشیم این بازی را امسال در کرمان به بهترین شکل برگزار کنیم تا بتوانیم گزارش شایسته‌ای را برای این سازمان جهانی بفرستیم.