پهن شدن بساط سفره سحرها و افطارهای ماه مبارک رمضان در کنار زمزمه مناجات و ادعیه از خاطرات بسیار خوب و معنوی روزه داران و مؤمنان محسوب می شود و نان مهم ترین خوراک سفره رمضانی است.
دیار کریمان با تنوع خاص اقلیمی و فرهنگی، شاهد تهیه و پخت انواع مختلفی از نان های بومی و محلی با روش ها و طعم های متفاوت است که هر کدام از کیفیت بالایی برخوردار هستند و طرفداران زیادی دارد؛ پخت نان سنتی هنوز در منازل به ویژه در روستاها متداول و مرسوم است.
نان های ویژه کرمان آنقدر جذاب و مطبوع هستتد که تعدادی از آنها شامل نان تیری عشایر، کپوی زرندی، تافتون کرمانی، نان چرب و شیرین سیرجان، نان کرنون شهربابک و انار، روغن جوشی کرمان و نان کلوچه بافت به عنوان میراث ناملموس این دیار به ثبت ملی رسیده اند.
در سال‌های اخیر به دلیل پایین آمدن کیفیت نان در نانوایی ها، نان های محلی و سنتی طرفداران زیادی پیدا کرده و در استان کرمان مناطقی مانند چترود، ده‌زیار و ماهان از مراکز پررونق‌تر پخت نان های سنتی هستند.
نان کرنون
مشهورترین نان سنتی استان کرمان کرنون نام دارد؛ این نان از باکیفیت ترین و خوشمزه ترین نان های سنتی استان محسوب می شود که در شهرستان های شهربابک انار، رفسنجان و دیگر مناطق شمالی استان رواج دارد.
نان کرنون به دلیل تنور مخصوص پخت آن که کارکردی شبیه کوره دارد، به این اسم معرفی شده و برای پخت این نوع نان 2 گونه تنور در کف یا 70 تا 80 سانتیمتر بالاتر از سطح زمین استفاده می شود که پس از گرم شدن و حرارت کافی آتش تنور، خمیر آماده شده را در چانه هایی به وزن تقریبی 700 تا 800 گرم روی سنگ های کف تنور پهن می کنند و در تنور را می بندند که پس از حدود 20 دقیقه تا نیم ساعت نانی با کیفیت بسیار بالا به دست می آید.
نان کرنون اغلب در کنار غذاهای سنتی مانند بُزقرمه، انواع غذاهای تهیه شده با کشک، اشکنه و غیره مصرف می شود و به دلیل سازگاری با ذائقه و پسند افراد طرفداران زیادی در کرمان دارد.
نان تیری
نان تیری به دلیل تهیه سریع و آسان در میان عشایر به‌ویژه چوپانان رواج زیادی دارد و جزو نان های سنتی محسوب می شود که آن را در منزل هم به آسانی می توان تهیه کرد.
برای پخت نان تیری چانه های خمیر را روی تخته سنگ صاف یا ظروف فلزی که از قبل توسط اجاق آتشی داغ پهن می شود، پهن می کنند که در مدت کوتاهی آماده می شود.
نان تیری به دلیل ضخامت نازک و کم حجم بودن، آسان هضم می شود و همچنین در صورت خشک شدن ماندگاری بالایی هم دارد.
نان کُپو
نان کُپو دیگر نان کرمانی است که اغلب میانه خمیر نان را خرما یا سیب زمینی قرار می‌دهند و با نام کُپوی خرمایی یا سیب معروف است. این نان به دلیل طعم و مزه آن بسیار لذیذ و مورد پسند مردم قرار دارد و بیشتر در شهرستان های زرند و کرمان تهیه می شود.
نان کپو را هم می توان در خانه و با اجاق گاز یا در طبیعت تهیه کرد؛ البته در برخی نقاط خمیر نان کپو را با سبزیجات تازه مخصوصی مخلوط و پخت می کنند که به آن نان سبزی هم گفته می شود و ارزش غذایی بالایی دارد.
نان تافتون کرمانی
نان تافتون کرمانی روش تهیه و پختی شبیه به نان های تافتون سایر نقاط کشور دارد، اما در این منطقه بیشتر از برخی ادویه و سبزیجات استفاده و در تنورهای گلی و با آتش هیزم تهیه می شود.
این نان که اغلب همراه با ادویه های مختلف مثل زردچوبه یا زعفران تهیه می شود، مورد پسند اهالی استان کرمان است و همراه با غذاهای مقوی مانند آبگوشت، کشک و بزقرمه مصرف می شود؛ مصرف این نوع نان آنقدر زیاد است که برخی نانوایی ها نیز نوعی از آن را تهیه می کنند.
همچنین نان تافتون را به روشی مخصوص به صورت نازک در تنور خشک می کنند و در اصطلاح به آن بربری هم می گویند که در مواقعی که نان تازه در دسترس نیست به صورت خشک یا آبزده با غذاهای محلی مصرف می شود.
روغن جوشی
روغن جوشی نوعی نان مخصوص کرمان است که بیشتر برای درگذشتگان و خیرات اموات تهیه می شود و به دلیل مواد مقوی که در آن به کار می رود از طعم و مزه مطبوعی برخوردار است.
برای تهیه خمیر روغن جوشی، آب و شیر را با پودر خمیر فوری مخلوط می کنند و در محیط گرم قرار می‌دهند تا حباب‌هایی ایجاد شود و سپس آرد را به آن اضافه کنند؛ سپس با تخم مرغ و بکینگ پودر مخلوط می‌شود و به این خمیر ادویه‌های مخصوصی مانند سیاه دانه، تخم گشنیز، زیره، نمک و زردچوبه اضافه و در محیط گرم قرار می‌دهند.
پس از آماده شدن خمیر، آن را به شکل دایره های کوچکی در می آورند و درون روغن داغ می گذارند تا کاملا سرخ شود؛ نان روغن جوشی را با پودر مغز پسته یا شکر هم تزیین می کنند.
نان بورک
بورک کرمانی یک نان محلی و خاص دیار کریمان است که از ترکیب آرد، تخم‌مرغ، پنیر و سبزیجات تهیه و به دلیل مواد به کار رفته در آن به عنوان صبحانه یا یک میان‌وعده غذایی مصرف می‌شود.
برای تهیه نان بورک، برگ های گیاه یونجه را با پیاز سرخ می کنند و درون خمیر نان می گذارند که در تنور پخت می شود و طعم و عطر فوق العاده ای نیز به نان می دهد.
نان چرب شیرین سیرجان
نان چرب شیرین سیرجان از خوشمزه ترین نان های استان کرمان محسوب می شود که از گندم محلی تهیه شده و روش مخصوص پخت دارد. در تهیه خمیر این نوع نان از روغن، شکر و در برخی موارد شیر استفاده می شود که همین موضوع طعم نان را بسیار لذیذ و پر طرفدار می کند.
مصرف نان چرب و شیرین بیشتر در ایام عید نوروز و مناسبت هایی مانند اعیاد مذهبی و ماه رمضان است که افراد با پخت آن از مهمانان پذیرایی می کنند.
نان های دیگری نیز در مناطق گوناگون استان پهناور کرمان تهیه می شود که در این گزارش تنها به برخی از آنها پرداخته شد.