پرداخت زکات فطره (فطریه) یکی از واجباتی است که به منزله شکرانه ماه پر برکت رمضان در انتهای این ماه پرداخت می‌شود و ادای آن بر همه مسلمانان، چه روزه گرفته باشند یا خیر، واجب است.

حجت الاسلام و المسلمین محمدحسین فلاح زاده، کارشناس مسائل فقهی، طی یادداشتی به این پرسش پاسخ داده است که پرداخت فطریه بر چه کسانی واجب بوده و چه افرادی معاف از پرداخت فطریه هستند.

چه کسانی باید فطریه بپردازند؟

هر مسلمانی که بالغ، عاقل و هوشیار بوده و فقیر نباشد، باید در پایان ماه مبارک رمضان برای خود و نان‌خورهایش (افراد تحت تکفل) زکات فطره را پرداخت کند. در این صورت هر فردی با داشتن این شرایط چهارگانه، حتی اگر فرد غیرمسلمانی هم نان‌خور او باشد باید به ازای او نیز فطریه بدهد.

نکته قابل توجه این است ممکن است شخصی به دلایلی نتواند یک روز یا تمام ماه رمضان را روزه بگیرد، در این مورد باز هم پرداخت فطریه بر او واجب است و نگرفتن روزه، دلیل پرداخت نکردن فطریه نخواهد بود.

نکته دیگر آن است که «قوت غالب» به عنوان شاخصه پرداخت فطریه عنوان می‌شود. در این مورد باید دقت شود که قوت غالب در طول سال ملاک است، نه فقط در ماه رمضان. در عین حال بر اساس فتوای برخی از مراجع تقلید از جمله مقام معظم رهبری اگر از گندم، برنج، خرما، جو و ... داده شود، کفایت می‌کند و لازم نیست که حتماً قوت غالب فرد باشد.

چه کسانی از پرداخت فطریه معاف هستند؟

چند گروه از پرداخت فطریه معاف هستند:

فقرا: یکی از گروه‌هایی که لازم نیست فطریه پرداخت کنند، فقرا هستند. اهمیت این افراد برای کمک‌رسانی به اندازه‌ای است که سایر افراد می‌توانند فطریه خود را به آنها بدهند.

اما باید توجه شود که فقیر به کسی گفته می‌شود که هزینه امرار معاش متعارف یک ساله خودش و نان‌خورهایش را به صورت یک‌جا و یا به طور متناوب نداشته باشد. پس اگر کسی در شب عید فطر خرجی یک سال را ندارد، اما شاغل است و هر ماه درآمدی دارد، فقیر محسوب نمی‌شود. همچنین اگر کسی بیکار باشد، اما هزینه یک سال آینده را داشته باشد، فقیر محسوب نمی‌شود. اما فرد بیکار که خرجی یک سال آینده را داشته باشد، فقیر به حساب می‌آید.

کسانی که دیگری فطریه او را پرداخت می‌کنند: وقتی شخصی نان‌خور دیگری محسوب می‌شود، از پراخت فطریه معاف می‌شود. از نظر فقهی نان‌خور به کسی گفته می‌شود که از لحاظ اقتصادی و همچنین خوراک به دارایی دیگری وابسته است.

حتی اگر شخصی شاغل بوده و دارای درآمد باشد، اما هزینه خوراکش را دیگری پرداخت کند، مانند جوانان شاغلی که هزینه زندگی‌شان را والدین پرداخت می‌کنند، باز هم از پرداخت فطریه معاف هستند و والدین یا شخصی که مخارج را پرداخت می‌کنند باید فطریه را هم ادا کند.

دختری که به خانه شوهر برود: اگر دختری قبل از غروب آفتاب آخرین روز ماه رمضان به خانه شوهر برود و به طور رسمی زندگی مشترک خود را شروع کند، فطریه‌اش بر عهده شوهر است. اما اگر بعد از غروب آفتاب آخرین روز ماه رمضان به خانه شوهر برود، پدرش باید فطریه او را بپردازد. به عبارت دیگر دختری که عقد کرده ولی در خانه پدر زندگی می‌کند، فطریه‌اش بر عهده پدر است؛ مگر اینکه قبل از غروب آفتاب آخرین روز ماه رمضان به خانه شوهر برود.

جنین: فطریه دادن برای بچه‌ای که در شکم مادر است و هنوز متولد نشده، واجب نیست، چون هنوز نان‌خور کسی محسوب نمی‌شود.

نوزاد: اگر نوزاد بعد از غروب آفتاب آخرین روز ماه رمضان به دنیا بیاید، فطریه ندارد. اما اگر نوزادی در ماه رمضان و قبل از غروب آفتاب آخرین روز این ماه به دنیا بیاید، پدرش یا کسی که مخارج مادر را متحمل می‌شود باید فطریه او را پرداخت کند.

منبع: تسنیم