برای تنویر افکار عمومی درباره شرایط لازم و چگونگی تشکیل امواج کوهستانی و نقش احتمالی آنها در سقوط بالگرد انجمن هواشناسی ایران  در خصوص شرایط  جوی و احتمال بروز  امواج کوهساری  اطلاعیه داد؛ رئیس جمهور فقید ایران که به‌تازگی توسط برخی کارشناسان در رسانه ها مطرح شده است، توضیحات به شرح زیر لازم به نظر می‌رسد.

برای تشکیل امواج کوهستانی که به آنها امواج «لی» یا امواج ایستاده باد نیز گفته می‌شود، به وجود چند شرط خاص در جو نیاز است:

باد نسبتاً قوی و پایدار که به سمت کوهستان یا موانع زمینی جریان داشته باشد. تعیین حداقل سرعت باد برای ایجاد امواج کوهستانی خطرناک برای هلیکوپتر دشوار است، زیرا به عوامل متعددی از جمله نوع هلیکوپتر، تجربه خلبان، شرایط جوی خاص و ویژگی‌های کوه بستگی دارد. با این حال به طور کلی امواج کوهستانی زمانی که سرعت باد به 20 تا 30 نات یا بیشتر (22 تا 33 مایل در ساعت) برسد می‌تواند برای پرواز بالگردها خطرناک باشد.

شکل مانع راستای وزش باد باید بر جهت کشیدگی کوهستان عمود باشد یا با زاویه کمی بر آن برخورد کند. شیب های تندتر موانع تشکیل امواج را آسانتر می‌کند.

پایداری جوی پایداری توده هوا در راستای قائم به این معنی که لایه های هوا با ارتفاع به طور ناگهانی مخلوط نشوند، مانند وارونگی دما پایداری جو به حفظ امواج در حین حرکت آنها پس از مانع کوهستانی کمک می‌کند.

رطوبت رطوبت کم هوا مطلوب تر است، زیرا ابر و بارش می‌تواند امواج را مختل کند.

عوامل دیگر مانند ساختار قائم دما و فشار جو نیز می‌توانند تاثیر بگذارند. در صورت وجود همه این شرایط امواج کوهستانی می‌توانند در ارتفاعات مختلف بالای کوه یا مانع تشکیل شده و باعث ایجاد ناهمواری و تلاطم شوند که در عملیات هوانوردی به‌ویژه پرواز در سطوح پایین جو می‌تواند مخاطره آمیز باشد.

در سانحه سقوط بالگرد حامل رئیس‌جمهوری در 30 اردیبهشت 1403، بررسی میدان باد در ترازهای سطوح پایین ارتفاع پرواز بالگرد نشان می‌دهد که در ارتفاع 850 میلی بار حدود یک‌هزار و 500 متری از تراز دریا، سرعت باد بسیار پایین بوده و در زمان سانحه و ساعت‌های قبل و بعد از آن سرعت باد در این تراز کمتر از 10 نات (پنج متر بر ثانیه) بوده است.

همچنین بررسی میدان باد در تراز 700 میلی بار حدود سه کیلومتری تراز دریا با استفاده از داده های باز تحلیل نشان می‌دهد که سرعت باد در این تراز با زاویه نه چندان مناسب با راستای توپوگرافی منطقه برای تشکیل امواج کوهساری چندان زیاد نبوده و سرعت باد در حد 20 نات و کمتر است. از طرفی داده‌های رادیوسوند ایستگاه فرودگاهی تبریز در ساعت 12 به وقت گرینویچ نزدیکترین زمان داده دیدبانی جو بالا به زمان حادثه سرعت باد در محدود 15 تا 20 نات ثبت شده است و داده های نیمرخ جو بیانگر شرایط پایداری نیست (شرط لازم برای تشکیل امواج کوهساری).

بنابراین بر اساس داده‌های بازتحلیل و داده های مشاهداتی، در زمان رخداد و ساعت‌های پیش و پس از حادثه به سبب نبود شرایط لازم، احتمال تشکیل امواج کوهساری با شدتی که بتواند حادثه سقوط بالگرد را رقم بزند، برخلاف نظرات اخیر منتشر شده در برخی رسانه ها از پایه و اساس علمی محکم برخوردار نیست و امواج کوهساری را نمی‌توان عامل مهم در این حادثه به حساب آورد.

بر اساس شواهد مشاهداتی، وجود مه نیز بیانگر نبود چینش قوی باد و تلاطم در سطوح پایین جو و نزدیکی سطح زمین است که نشان دیگر از نبود چینش باد تلاطم و امواج کوهساری قابل ملاحظه است.